دور دهم از گفت‌وگوهای توسعه با مهندس سید محمد بهشتی

معرفی گفت‌وگو‌های توسعه

هدف از سلسله جلسات گفت‌وگوهای توسعه عبارت است از: فهم عمیق‌تر دیدگاه صاحب‌نظران ایرانی؛ استخراج دقیق چارچوب اندیشه توسعه‌ای هرکدام از آنها؛ آگاهی از بخش‌ها و دیدگاه‌های مکتوم و تازه آنها که در طول زمان فرصت تدوین و نگارش آن را نداشته‌اند، یا فضای مناسبی برای طرح آن‌ها وجود نداشته است و در نهایت همراهی با صاحب‌نظر برای کشف افق‌هایی که در متونشان به آنها به‌صورت محدود و سربسته اشاره شده است، اما به‌خوبی مورد بررسی و نقد قرار نگرفته است و یا در سال‌های اخیر مورد توجه صاحب‌نظر قرار گرفته است و هنوز فرصت تدوین آن را نداشته است. برای این منظور صاحب‌نظران حوزه‌های مختلف مانند جامعه‌شناسی، اقتصاد، سیاست، فلسفه، فرهنگ و مردم‌شناسی و … مورد توجه قرار گرفته‌اند.
بدین منظور «پویش فکری توسعه» با مشارکت «پژوهشکده اقتصاد دانشگاه تربیت‌مدرس» گفت‌وگوهایی را بین متفکرین و صاحب‌نظران «توسعه» در ایران طراحی و برنامه‌ریزی کرده است.
فرایند برگزاری نشست‌ها بدین‌صورت است که ابتدا تیمی متشکل از پژوهشگران توسعه در یکی از حوزه‌های مربوطه (فلسفه، اقتصاد، سیاست، فرهنگ، اجتماعی) شروع به بازخوانی آثار توسعه‌ای صاحب‌نظر می‌کنند و پس از استخراج گزاره‌های کلیدی و مهم حول مفهوم توسعه ایران، اقدام به نوشتن روایت صاحب‌نظر “از مسئله توسعه در ایران” می‌کنند. گفتگوهای توسعه با صاحب‌نظران و پژوهشگران حوزه توسعه در ایران، حول دو محور کلی زیر برگزار می‌گردد: تبیین توسعه‌نیافتگی ایران – تجویز توسعه‌یافتگی (چه باید کرد تا به توسعه دست‌یافت)
در نهایت پس از برگزاری چندین نشست با حضور ناقدان از سه موضع مختلف (ناقد دانشگاهی، ناقد کنشگر مدنی، ناقد سیاست‌گذار)، با هر یک از صاحب‌نظران مورد نظر و نقد و بررسی اندیشه توسعه‌ای مربوط، روایت نهایی تکمیل و سپس اینفوگرافی، نقشه ذهنی، موشن کلیپ و جملات کلیدی مبتنی بر محتویات جلسات گفت‌وگو و متن روایت، استخراج و در فضای مجازی منتشر خواهد شد و در ادامه در همکاری مشترک با صاحب‌نظر، متن راهبردها و راهکارهای توسعه‌ای (کاربست‌های سیاستی) تهیه و وارد مرحله عملیاتی خواهد شد.

معرفی صاحب نظر

زندگی‌نامه سید محمد بهشتی (شیرازی)
او هشتم اسفند سال ۱۳۳۰ در بیمارستان باهر خیابان آشیخ هادی تهران چشم به جهان گشود.
دوران کودکی و نوجوانی خود را در خانواده‌ای پرجمعیت گذراند. او طی دهه پنجاه در رشته معماری دانشگاه ملی (شهید بهشتی) تحصیل کرد و در آستانه تحقق انقلاب اسلامی فارغ‌التحصیل شد.
در نخستین روزهای استقرار نظام جدید، به‌واسطه تجربیات خود در حوزه هنرهای تصویری، به صداوسیما فراخوانده شد.
حضور او در صداوسیمای جمهوری اسلامی تا زمان وزارت ارشاد محمد خاتمی تداوم داشت و پس‌ازآن برای پایه‌گذاری و اداره بنیاد سینمایی فارابی به خدمت در آن وزارتخانه مشغول شد.
بنیان جشنواره سینمایی فجر از جمله آثار او در این دوران از خدمتش به شمار می‌رود.
در دولت هفتم و از سال ۱۳۷۶ قدم به سازمان میراث فرهنگی گذاشت و با عنوان معاونِ وزیر و رئیس سازمان، خدمت در عرصه فرهنگ را تداوم بخشید.
تأسیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، آغاز روند ثبت جهانی آثار و ایجاد تغییر نگرش نسبت به مقوله میراث فرهنگی مهم‌ترین تبعات دوران هفت‌ساله حضور او در آن بخش بود.
سید محمد بهشتی عضو پیوسته فرهنگستان هنر است و از سال ۱۳۸۵ در قالب مدیریت دانشنامه تاریخ معماری و شهرسازی ایران‌زمین توانش را صرف تدوین اثری جامع درباره سنت معماری و شهرسازی ایران کرده است.
سید محمد بهشتی طی یک دهه اخیر در دانشگاه‌های مختلف به تدریس مشغول بوده و کلاس‌هایش در باب “تاریخ فرهنگی ایران” مشتاقان فراوانی داشته است.
از جمله آثار وی می‌توان به: «تأویل معماری مسجد به‌عنوان مکان معراج مؤمنین، کنگره اول تاریخ معماری و شهرسازی ایران»، «ظاهر و باطن معماری، کنگره دوم تاریخ معماری و شهرسازی ایران»، «معماری چیست»، «شهر از منظر حیات مدنی»، «غزل باغ ایرانی»، «هنر باز زنده سازی»، «دین از منظر فرهنگ ایرانی» و «ما باید دوباره “اهل” سرزمینمان بشویم» اشاره کرد.

منابع بازخوانی شده

الف) کتاب‌ها:
تأملات ایرانی (جلد ۱ و ۲) (این دو جلد کتاب هنوز چاپ نشده‌اند)

ب) مقالات:
۱. پیشینۀ طبیعی ایران
۲. تداوم اندیشه و اصول زیباشناسانه در مبانی طراحی
۳. فرهنگ سنتی، رنگ‌ها، اشکال و الگوها
۴. شهر و حیات مدنی (۱۳۷۴)
۵. نقش آب در حیات ایرانی (۱۳۸۷)
۶. باغات قزوین (۱۳۹۰)
۷. در باب اختلافات بر سر توسعه‌نیافتگی ایران (۱۳۹۰)
۸. گفت‌وگو با مهندس بهشتی (مجله اندیشه ایرانشهر) (۱۳۹۵)
۹. واژه‌شناسی صنایع‌دستی (چوب است، ولی مایل لعل لب یار است) (۱۳۹۵)
۱۰. شهر اسلامی کجاست؟ (۱۳۹۶)
۱۱. هویت و توسعه (۱۳۹۴)
۱۲. هویت فرهنگی خود را در خودآگاهمان ترک کرده‌ایم! (۱۳۹۴)
۱۳. باید شعر فرودگاه را سرود (۱۳۹۴)
۱۴. مهندسان و اندازه‌های محیط (۱۳۹۴)
۱۵. راه و منظر فرهنگی (۱۳۹۵)
۱۶. مصاحبه با مهندس بهشتی (۱۳۹۵)
۱۷. حاشیه‌نشینی تجربه‌های تاریخی و آغاز رویارویی با مسائل معماری و شهرسازی (۱۳۹۵)
۱۸. توسعه تقدم و تأخر ندارد (۱۳۹۵)
۱۹. دبی زدگی در قبله‌گاه معنوی ایران؛ مشهد، شهر زائران و توسعه! (۱۳۹۵)
۲۰. شهری که دوستش می‌دارم (۱۳۹۵)
۲۱. زلزله در ذهن‌ها (۱۳۹۵)
۲۲. رسانه‌های دیجیتال (۱۳۹۵)
۲۳. آتشی که هنوز می‌سوزد و آواری که همچنان فرو می‌ریزد؛ ناگزیری مدیریت در ملا عام (۱۳۹۵)
۲۴. زیست‌پذیر شدن شهر با کمک بافت تاریخی (۱۳۹۶)
۲۵. باید خودمان شویم (۱۳۹۶)
۲۶. ژنوم شهر؛ فصل مشترک یا روح اختصاصی (۱۳۹۶)
۲۷. پرونده مهاجرت (۱۳۹۶)
۲۸. مفهوم گمشده آرامش در معماری خانه‌های جدید (۱۳۹۶)
۲۹. ریسباف و توسعه پایدار (۱۳۹۷)
۳۰. باید دوباره اهلِ تهران شد و در میدان، مشقِ ارزش کرد (۱۳۹۷)
۳۱. راه ابریشم به مثابه مقصد (۱۳۹۷)
۳۲. گیلان کجا است و گیلانی کیست؟ (۱۳۹۷)
۳۳. خانه (از آغاز پهلوی اول تا دهۀ چهل شمسی)
۳۴. کارنامۀ مدیریت سرزمینی: پیروی از «اشه» یا «دروغ»؟!
۳۵. فرش ایرانی (۱۳۹۴)
۳۶. سیراف (۱۳۹۳)
۳۷. معماری پایدار یعنی چه؟ (۱۳۹۳)
۳۸. تمنای مدنیت
۳۹. حال خوزستان (۱۳۹۳)
۴۰. سیاست‌گذاری‌های فرهنگی در حوزه کتاب و کتاب‌خوانی (۱۳۹۱)
۴۱. ماسوله؛ شهری استثنایی در البرز کوه (۱۳۹۶)
۴۲. توسعه مبتنی بر فرهنگ (۱۳۹۴)
۴۳. متن گفت‌وگو جناب آقای بهشتی با نشریه “گفتمان الگو”
۴۴. معماری پایدار یعنی چه؟ (۱۳۹۳)
۴۵. کوه‌ها و دشت‌ها: ایران باستان و بین‌النهرین (۱۳۹۵)
۴۶. ملت ما به بهار مدنیت رسیده است (۱۳۹۱)
۴۷. میراث فرهنگی و توسعه (۱۳۸۲)
۴۸. قرار در سرزمین بی‌قراری‌ها یا کسب جمعیت از آن زلف پریشان کردن (۱۳۹۷)
۴۹. «توسعه در تاریکی» (۱۳۹۷)
۵۰. مقدمه بر کتاب بازار قزوین (۱۳۹۷)
۵۱. «از زمین و آسمان نیشابور» (۱۳۹۷)

اعضا تیم بازخوانی

سیمین مشکواتی، کوثر عصاری، مهنوش مانی، الهه شعبانی، انوش نخودبریز و سید محمد حسن مصطفوی
مدیر تیم بازخوانی: سارا مدنیان
نویسندگان روایت: منیژه غزنویان، حامد جلیلوند، ابوترابیان و خانم نجفی
ویراستاران علمی روایت: مانی کلانی، لیلا صادقی‌تبار