آسیب‌شناسی دولت جمهوری اسلامی؛ قسمت اول: نزاع درون‌نهادی
نویسنده: فرزاد کلاته (پژوهشگر پویش فکری توسعه)
چکیده:
نهاد دولت مهم‌ترین نهاد سیاسی و نهاد جامعه است، چون انحصار کاربرد زور را در اختیار دارد؛
نهاد دولت، نقش بسیار مهمی در توسعه ملی جوامع دارد و توسعه‌نیافتگی نتیجه ناکارآمدی دولت است؛
آسیب‌شناسی نهاد دولت یا به‌عبارت‌دیگر دولت‌پژوهی به ما کمک می‌کند تا چالش‌ها و دلایل ناکارآمدی نهاد دولت را شناسایی و سپس متناسب با آن، نسخه درمان تجویز کنیم.
در این یادداشت، یکی از چالش‌های مهم دولت جمهوری اسلامی ایران، تحت عنوان «نزاع درون‌نهادی» مورد بررسی قرار گرفته است؛
نزاع درون‌نهادی به اختلاف و کشمکش میان بخش‌های مختلف درون نهاد دولت اشاره دارد و این نزاع منجر به غیریکپارچه‌شدن دولت و عدمِ‌انسجام و شکست در سیاست‌گذاری‌ها شده است؛
ریشه نزاع درون‌نهادی به دوران انقلاب مشروطه و ورود تجدد به نهاد دولت در ایران باز‌می‌گردد.
از دوران مشروطه به بعد، دولت به دو بخش نهادهای متولی تجدد (مانند قانون اساسی، مجلس شورای ملی، انتخابات) و نهادهای متولی سنت غیردینی (دربار) و سنت دینی (رهبری، شورای نگهبان، شورای عالی انقلاب فرهنگی)، تقسیم شد -البته به‌طور‌نابرابر؛
اختلاف و تضاد در مبانی سنت و تجدد، منجر به کشمکش و نزاع میان این دو در درون نهاد دولت شد و به‌مرور و به‌موازات مدرن‌شدن فرهنگ جامعه و افزایش پایگاه اجتماعی نهادهای سیاسی متولی تجدد، شدت نزاع، نیز افزایش یافت؛
اتلاف منابع و فرصت‌ها، از جمله هزینه‌های مخرب نزاع درون‌نهادی است که در نهایت منجر به تضعیف توسعه ملی ایران شده است؛
حل‌و‌فصل نزاع، از جمله شروط مهم و لازم جهت برون‌رفت از وضعیت نامطلوب موجود و گذار به وضعیت مطلوب ناموجود است؛
با‌توجه‌به قدرت دو طرف، به‌نظر می‌رسد هیچ‌یک قادر به حذف کامل دیگری نیست، بنابراین، بهترین و کم‌هزینه‌ترین راه‌حل، مذاکره میان سرآمدان بخش‌های متجدد و سنتی نهاد دولت است؛ در غیر‌این‌صورت، ناکارآمدی دولت، و به‌تبع‌آن، نارضایتی‌ها و اعتراضات اجتماعی شدت خواهد یافت.
دیدگاهتان را بنویسید