مردم ایران حتی از سال گذشته هم شادتر شده‌اند!
گزارش شاخص جهانی شادی ۲۰۲۴
حریر رحیمی
پژوهشگر پویش فکری توسعه
چکیده:
در سال‌های اخیر شادی، شادمانی، شادکامی، خوشبختی، رضایتمندی و واژه‌های دیگری که می‌تواند وضعیت کلی ذهنی افراد یک جامعه و کیفیت زندگی آنها را نشان دهد، مورد توجه و محاسبه قرار گرفته است. به گزارش شاخص جهانی شادی، ایران در سال ۲۰۲۴ یک رتبه ارتقاء یافته و به رتبه ۱۰۰ در بین ۱۴۳ کشور رسیده است. بر این اساس شادمانی مردم ایران در سال گذشته تقریبا یک درصد بهبود یافته است.
جالب آنکه بدانید رتبه ایران در سال ۲۰۲۱ برابر ۱۱۸ بوده است و در طول این ۴ سال ۱۸ رتبه ارتقاء و ۴ درصد بهبود نمره داشته است. افراد زیر ۳۰ سال، شادترین گروه سنی در ایران هستند و شادمانی آنها در طول سال‌های اخیر افزایش یافته است. کمترین رضایتمندی را در ایران افراد در مرحله سوم زندگی یعنی ۴۵ تا ۶۰ سال دارند. این افراد حتی از افراد بالای ۶۰ سال و از گروه ۳۰ تا ۴۴ شادمانی کمتری را نشان داده‌اند.
گزارش ۲۰۲۴ به تفاوت شادی در مراحل مختلف زندگی پرداخته است. در اکثر کشورها جوانان شادتر از افراد مسن هستند و در طول دو دهه گذشته نیز شادی جوانان بیشتر هم شده است. اما نکته جالب اینکه در آمریکای شمالی (آمریکا و کانادا) در طول چند سال اخیر میزان شادی جوانان به قدری کاهش پیدا کرده است که از افراد مسن نیز کمتر شده است و الان پیرها شادتر از جوانان هستند!
یک نکته بسیار جالب اینکه در کشوهای بسیار شاد جهان، مانند فنلاند، دانمارک، سوئد، هلند، نروژ، کویت و کانادا که همگی رتبه‌های زیر ۲۰ دارند، شادترین گروه سنی، افراد بالای ۶۰ سال هستند و جالبتر اینکه کمترین شادی در این کشورها مربوط به جوانان زیر ۳۰ سال است! به نظر می‌رسد حمایت‌های اجتماعی اندازه‌ای در این کشورها بالاست که افراد مسن بالای ۶۰ سال احساس رضایت عمیقی از زندگی خود می‌کنند.
به طور جهانی از ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۴ تفاوت معنی داری بین رضایت از زندگی زنان و مردان به ویژه در جوانان وجود نداشت و در بین نوجوانان، پسرها شادتر از دختر‌ها بودند. اما از سال ۲۰۱۴ به بعد زنان در همه مراحل زندگی رضایت بیشتری از زندگی خود نسبت به مردان داشته‌اند. نکته جالب اینکه این تفاوت در کشورهای با درآمد بالا بسیار کمتر است، اما در کشورهای فقیر‌تر مردان سطح رضایت از زندگی پایین‌تری نسبت به زنان نشان می‌دهند. حتی آمار گالوپ در مورد خاورمیانه و شمال آفریقا نیز، که تبعیضات جنسیتی بالایی وجود دارد، همین وضعیت را تایید می‌کند.
تفصیل گزارش:
شادی به عنوان یکی از نیازهای فطری و اساسی، نقش بسیار مهمی را در زندگی انسان‌ها ایفا می‌کند. معمولا مواردی چون امید به زندگی و کاهش نرخ خودکشی، کاهش مهاجرت‌ها، افزایش اعتماد و خوش‌بینی نسبت به شرایط آینده، از میزان درجه شادی و رضایت افراد نسبت به شرایط گوناگون حاصل می‌شود. شادی به عنوان یک نیاز روانی اساسی بر سلامت افراد تاثیر مثبت گذاشته و در نهایت به توسعه فردی آنها کمک می‌کند.
شاخص جهانی شادی (World Happiness Index)، ابزاری برای اندازه‌گیری سطح شادی و رضایت مردم در کشورهای مختلف است. این شاخص هر ساله توسط سازمان ملل متحد منتشر می‌شود و به بررسی عوامل مختلفی می‌پردازد که بر خوشبختی و رفاه مردم تأثیر می‌گذارند.
شاخص جهانی شادی برای اولین بار در سال ۲۰۱۲ منتشر و با هدف ارتقاء آگاهی در مورد اهمیت شادی و کیفیت زندگی در سطح جهانی ایجاد شد. داده‌های مورد استفاده در این گزارش از نظرسنجی‌های بین‌المللی، از جمله نظرسنجی گالوپ و سایر منابع معتبر، به‌دست می‌آید. این نظرسنجی‌ها به بررسی میزان رضایت مردم از زندگی خود و عواملی مانند درآمد، سلامت، حمایت اجتماعی، آزادی انتخاب و عدم فساد می‌پردازند. این شاخص تأثیرات گسترده‌ای بر توسعه کشورها دارد و می‌تواند به عنوان یک ابزار مهم برای هدایت سیاست‌گذاری‌ها، جذب سرمایه‌گذاری، بهبود کیفیت زندگی و ارتقاء حکمرانی عمل کند. با توجه به اینکه این شاخص شامل معیارهای مختلفی مانند درآمد، حمایت اجتماعی، سلامت، آزادی انتخاب و فساد است، توجه به آن می‌تواند به ایجاد یک جامعه سالم، پویا و پایدار کمک کند.
در سال ۲۰۲۴، گزارش جهانی شادی همچنان به ارزیابی این عوامل پرداخته و تغییرات احتمالی در رتبه‌بندی کشورهای مختلف را بررسی می‌کند. این تغییرات ممکن است تحت تأثیر عوامل مختلفی مانند بحران‌های اقتصادی، تغییرات اجتماعی یا پیشرفت‌های بهداشتی قرار گیرد. در نهایت این رتبه‌بندی‌ها می‌توانند به عنوان ابزار مفیدی برای سیاست‌گذاران و نهادهای اجتماعی در جهت بهبود شرایط زندگی و افزایش سطح شادی در جوامع، مورد استفاده قرار گیرند. معمولاً کشورهای برتر در گزارش جهانی شادی آن‌هایی هستند که دارای سطح بالایی از درآمد، حمایت اجتماعی، امید به زندگی، آزادی انتخاب‌های زندگی، سخاوت و سطح پایین فساد می‌باشند. اروپا همچنان صدرنشین فهرست شادی جهانی همراه با کشورهای شمالی مانند فنلاند، دانمارک و سوئد که به دلیل کیفیت بالای زندگی، سیستم‌های بهداشتی و آموزشی قوی و سطح پایین فساد در رتبه‌های برتر قرار دارند، می‌باشد. آمریکای شمالی نیز با کشورهای کانادا و ایالات متحده در صدر لیست جای گرفته‌اند، هرچند که ایالات متحده در رتبه‌های پایین‌تری نسبت به کشورهای پیشرفته اروپایی قرار دارد. در آمریکای لاتین، کشورهایی مانند کلمبیا و شیلی با وجود مشکلات اقتصادی و نابرابری‌های اجتماعی، وضعیت نسبتاً بهتری نسبت به بسیاری از کشورهای دیگر دارند. برخی از کشورهای آفریقایی و مناطق جنگ‌زده به طور مداوم در پایین فهرست قرار گرفته و عواملی مانند فقر، نابرابری، مشکلات اجتماعی و سیاسی بر این رتبه‌بندی‌ها تأثیرگذار هستند. در آسیا، کشورهای شرق و جنوب شرق آسیا مانند ژاپن و کره جنوبی وضعیت بهتری دارند، در حالی که کشورهای جنوب آسیا نظیر هند و پاکستان در رتبه‌های پایین‌تری جای دارند. اقیانوسیه با کشورهای استرالیا و نیوزلند، به‌دلیل کیفیت بالای زندگی و سیستم‌های حمایتی قوی در صدر فهرست جهانی شادی قرار گرفته‌اند.
به طور کلی خوشبختی یک کشور تحت تأثیر عوامل زیادی از جمله رفاه اقتصادی تا انسجام اجتماعی و پایداری محیطی، قرار می‌گیرد. درک این عوامل می‌تواند بینش‌هایی درباره بهزیستی کلی و کیفیت زندگی که شهروندان یک ملت تجربه می‌کنند، فراهم کند.
عوامل کلیدی که به ارتقا سطح شادی و رضایت یک کشور کمک می‌کنند، عبارتند از:
- ثبات اقتصادی: یک اقتصاد پایدار با نرخ بیکاری پایین، توزیع عادلانه درآمد و فرصت‌های رشد اقتصادی برای پرورش خوشبختی ضروری است. ثبات اقتصادی به افراد این امکان را می‌دهد که نیازهای اساسی خود را برآورده کنند، آرزوهای خود را دنبال کنند و از یک سطح امنیت مالی برخوردار شوند.
- شبکه‌های حمایت اجتماعی: سیستم‌های حمایت اجتماعی قوی، از جمله خانواده، دوستان و شبکه‌های اجتماعی، نقش مهمی در ارتقای خوشبختی دارند. ارتباطات اجتماعی حمایت عاطفی فراهم می‌کنند، استرس را کاهش می‌دهند و بهزیستی کلی را افزایش می‌دهند.
- مراقبت‌های بهداشتی با کیفیت: دسترسی به خدمات بهداشتی با کیفیت برای حفظ سلامت جسمی و روانی اساسی است. کشورهایی با سیستم‌های بهداشتی پیشرفته که مراقبت‌های جامع و مقرون به‌صرفه ارائه می‌دهند، به خوشبختی و طول عمر شهروندان خود کمک می‌کنند.
- آموزش و یادگیری مادام‌العمر: آموزش ابزاری قدرتمند برای توسعه شخصی، توانمندسازی و تحرک اجتماعی است. دسترسی به آموزش با کیفیت، افراد را با مهارت‌ها، دانش و فرصت‌های رشد شخصی تجهیز می‌کند و در نتیجه احساس رضایت و خوشبختی آنها را افزایش می‌دهد.
- حکومت خوب و ثبات سیاسی: حکمرانی مؤثر، قانون‌مداری و ثبات سیاسی برای ایجاد اعتماد، انسجام اجتماعی و احساس امنیت در میان شهروندان ضروری است. نهادهای حکومتی شفاف و پاسخگو به خوشبختی و بهزیستی کلی جمعیت یک کشور کمک می‌کنند.
- عوامل فرهنگی و محیطی: تنوع فرهنگی، حفظ میراث و پایداری محیطی نیز نقش‌های مهمی در شکل‌گیری خوشبختی یک ملت دارند. کشورهایی که به تنوع فرهنگی، حفظ محیط زیست و توسعه پایدار ارزش می‌دهند و آنها را ترویج می‌کنند، سطوح بالاتری از بهزیستی و خوشبختی در میان شهروندان خود دارند.
- تعادل کار و زندگی: تعادل کار و زندگی سالم، از جمله ساعات کاری منطقی، ترتیبات کاری انعطاف‌پذیر و فرصت‌های تفریحی و استراحت، برای ارتقای خوشبختی و کاهش سطح استرس در میان افراد ضروری است.
- آزادی‌های شخصی و حقوق مدنی: احترام به حقوق فردی، آزادی‌ها و حقوق مدنی جهت ارتقای خوشبختی و بهزیستی، از جمله نیازهای اساسی است. کشورهایی که به آزادی‌های شخصی، حقوق بشر و برابری اهمیت می‌دهند، احساس کرامت، خود مختاری و رضایت در میان شهروندان خود ایجاد می‌کنند.
- برابری و شمول اجتماعی: مواردی چون ارتقای برابری اجتماعی، شمول و تنوع به کاهش نابرابری‌های اجتماعی، تبعیض و حاشیه‌نشینی، به افزایش سطح شادی در جامعه کمک می‌کند. کشورهایی که برای عدالت اجتماعی، برابری فرصت‌ها و سیاست‌های شمولی تلاش می‌کنند، محیط‌هایی را ایجاد می‌کنند که در آن همه افراد می‌توانند شکوفا شوند و به خوشبختی جمعی کمک کنند.
- احساس هدف و ارتباطات معنادار: در نهایت، تقویت احساس هدف، معنا و تعلق در جوامع برای ارتقای خوشبختی ضروری است. کشورهایی که مشارکت مدنی، داوطلبی و ارتباطات معنادار در میان افراد را تشویق می‌کنند، احساس همبستگی و بهزیستی جمعی را پرورش می‌دهند.
این عوامل، به صورت جمعی، می‌توانند تأثیر زیادی بر خوشبختی و بهزیستی افراد داشته باشند و به ایجاد جوامعی شادتر و سالم‌تر کمک کنند.
بر اساس شاخص جهانی شادی ۲۰۲۴، شش کشور از هفت کشور جهان با بیشترین درجه شادی برای کشورهای شمال اروپا می‌باشند. فنلاند برای دهمین سال متوالی با امتیاز ۷.۷۴۱ مقام اول را به خود اختصاص داده و پس از آن به ترتیب دانمارک (۷.۵۸۳)، ایسلند (۷.۵۲۵)، سوئد (۷.۳۴۴)، اسرائیل (۷.۳۴۱)، هلند (۷.۳۱۹) و نروژ (۷.۳۰۲)، به ترتیب در جایگاه دوم تا هفتم فهرست جهانی قرار گرفته‌اند.
فنلاند به دلایل متعددی به عنوان یکی از شادترین کشورهای جهان شناخته شده است. این دلایل شامل عوامل اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و محیطی هستند که به بهزیستی و خوشبختی شهروندان این کشور کمک می‌کنند. کشور فنلاند دارای سیستم رفاهی قوی جهت برطرف نمودن نیازهای اساسی است که شامل مراقبت‌های بهداشتی رایگان، آموزش رایگان و برنامه‌های اجتماعی گسترده می‌باشد. در فنلاند، تعادل بین کار و زندگی بسیار مهم بوده و ساعات کاری معقول و تعطیلات منظم به مردم این امکان را می‌دهد که وقت بیشتری را با خانواده و دوستان خود بگذرانند و به فعالیت‌های تفریحی نیز بپردازند. فنلاند به حفظ محیط زیست خود اهمیت زیادی می‌دهد. این کشور دارای طبیعت بکر و تمیز، جنگل‌های گسترده و دریاچه‌های فراوان است که برای تفریح و آرامش افراد بسیار مناسب هستند. همچنین فنلاند دارای سیستم حکومتی شفاف و با سطح پایین فساد است. که این امر سبب اعتماد مردم به دولت و نهادهای عمومی شده و تمامی این موارد باعث شده است که فنلاند به‌عنوان یکی از شادترین و امن‌ترین کشورهای جهان با پایین‌ترین سطح جرم و جنایت، به‌شمار آید.
وضعیت کلی خاورمیانه در شاخص جهانی شادی:
- کشورهای با وضعیت نسبتاً بهتر:
امارات متحده عربی، معمولاً در رتبه‌های نسبتا بالاتری به‌دلیل درآمد بالای سرانه، کیفیت خدمات بهداشتی و توسعه زیرساخت‌ها، قرار دارد.
قطر نیز با درآمد سرانه بالا و سرمایه‌گذاری‌های کلان در زیرساخت‌ها و خدمات اجتماعی، معمولاً در وضعیت بهتری قرار گرفته است.
- کشورهای با وضعیت متوسط:
عمان به‌دلیل تلاش‌های دولت در بهبود کیفیت زندگی و زیرساخت‌ها، معمولاً در رتبه‌های میانه قرار دارد.
و کویت با درآمد بالای سرانه و خدمات بهداشتی نسبتاً خوب، وضعیت متوسطی دارد.
- کشورهای با وضعیت پایین‌تر:
ایران با مشکلات اقتصادی، نابرابری‌های اجتماعی، و فشارهای سیاسی، معمولاً در رتبه‌های پایین‌تر جای گرفته است.
عراق به‌دلیل ناآرامی‌های سیاسی، بحران‌های انسانی و مشکلات اقتصادی، در رتبه‌های پایین‌تری قرار دارد.
سوریه به‌دلیل بحران‌های طولانی‌مدت و جنگ‌های داخلی، در وضعیت بدی قرار دارد.
در یمن بحران انسانی شدید، جنگ و مشکلات اقتصادی به پایین بودن رتبه شادی این کشور منجر شده است.
افغانستان نیز که از زمان به قدرت رسیدن مجدد طالبان در سال ۲۰۲۰ با یک فاجعه انسانی دست و پنجه نرم می‌کند، همچنان در انتهای این فهرست ۱۴۳ کشور مورد بررسی قرار دارد.
وضعیت ایران در شاخص جهانی شادی ۲۰۲۴
در شاخص شادی جهانی ۲۰۲۴، ایران از میان ۱۴۳ کشور در رتبه‌ی 100 قرار گرفته و نمره ۴.۹۲۳ را به خود اختصاص داده است. این رتبه‌بندی بر اساس معیارهای مختلفی مانند ثبات اقتصادی، حمایت‌های اجتماعی، کیفیت بهداشت و درمان و حکمرانی خوب انجام می‌شود. گرچه ایران در این شاخص نسبت به سال گذشته بهبودهایی داشته است اما در مقایسه با کشورهای دیگر، در رتبه‌بندی این شاخص، در جایگاه پایین‌تری قرار گرفته که نشان‌دهنده‌ی نارضایتی مردم از شرایط اقتصادی، اجتماعی و سیاسی کشور می‌باشد. عواملی نظیر مشکلات اقتصادی، نابرابری‌های اجتماعی، فشارهای سیاسی و محدودیت‌های آزادی‌های فردی، بر سطح شادی و رفاه تأثیر منفی گذاشته‌اند.
| سال | رتبه شاخص شادی جهانی | نمره |
| ۲۰۲۴ | ۱۰۰ | ۴.۹۲۳ |
| ۲۰۲۳ | ۱۰۱ | ۴.۸۷۶ |
| ۲۰۲۲ | ۱۱۰ | ۴.۸۸۸ |
| ۲۰۲۱ | ۱۱۸ | ۴.۷۲۱ |
شاخص شادی جهانی- ایران
برای بهبود رتبه ایران در شاخص جهانی شادی و افزایش سطح رفاه و خوشبختی در کشور، نیاز است تا به مجموعه‌ای از عوامل کلیدی توجه شود. که این عوامل شامل بهبود وضعیت اقتصادی، اجتماعی و سیاسی هستند. این گزارش پیشنهادات کلی را نیز برای ارتقاء وضعیت شادمانی در ایران پیشنهاد داده است که در ادامه مروری بر آنها خواهیم داشت:
- بهبود وضعیت اقتصادی:
- افزایش درآمد: ارتقاء سطح درآمد و کاهش نابرابری‌های اقتصادی می‌تواند بهبود چشمگیری در سطح رضایت مردم داشته باشد.
- ایجاد اشتغال: تقویت اقتصاد و ایجاد فرصت‌های شغلی جدید می‌تواند به کاهش بیکاری و بهبود کیفیت زندگی کمک کند.
- تقویت سیستم‌های بهداشتی و آموزشی:
- ارتقاء خدمات بهداشتی: سرمایه‌گذاری در بهبود خدمات بهداشتی و درمانی، بهبود سلامت عمومی و افزایش امید به زندگی.
- ارتقاء سیستم آموزشی: بهبود کیفیت آموزش و دسترسی به آموزش‌های باکیفیت برای تمامی اقشار جامعه می‌تواند به توسعه پایدار کمک کند.
- تقویت حمایت اجتماعی و عدالت اجتماعی:
- حمایت اجتماعی: تقویت شبکه‌های حمایتی مانند بیمه‌های اجتماعی، حمایت از خانواده‌ها و افراد نیازمند.
- عدالت اجتماعی: کاهش نابرابری‌های اجتماعی و اقتصادی، ترویج برابری جنسیتی و حقوق بشر.
- افزایش آزادی و مشارکت:
- آزادی‌های فردی: ارتقاء آزادی‌های فردی و اجتماعی و فراهم کردن بستر مناسب برای ابراز نظرات و مشارکت فعال در امور اجتماعی و سیاسی.
- مشارکت اجتماعی: تشویق به مشارکت فعال در جامعه و تصمیم‌گیری‌های عمومی.
- کاهش فساد و بهبود حکمرانی:
- مبارزه با فساد: تلاش برای کاهش فساد در سیستم‌های دولتی و خصوصی و بهبود شفافیت و پاسخگویی.
- بهبود حکمرانی: ارتقاء کارایی و شفافیت دولت و نهادهای دولتی.
- ارتقا کیفیت زندگی:
- توسعه زیرساخت‌ها: سرمایه‌گذاری در بهبود زیرساخت‌های عمومی مانند حمل و نقل، مسکن و فضاهای عمومی.
- توجه به محیط زیست: حفاظت از محیط زیست و بهبود کیفیت هوا و آب.
- ترویج فرهنگ شادی و بهزیستی:
- آموزش و ترویج بهزیستی: ارتقاء فرهنگ شادی و بهزیستی از طریق آموزش و رسانه‌ها، ترویج سبک زندگی سالم و مثبت.
لازم به ذکر است که این اقدامات نیاز به همکاری و هماهنگی میان دولت، بخش خصوصی، جامعه مدنی و شهروندان دارد تا بهبودی پایدار و واقعی حاصل شود.
دیدگاهتان را بنویسید