انتشار رایگان کتاب «روش شناسیِ تلفیقِ نظری در مطالعات توسعه»
معرفی و انتشار رایگان کتاب:
«روش شناسیِ تلفیقِ نظری در مطالعات توسعه؛
الزامات، روشها و محدودیتها»
به اهتمام: پویش فکری توسعه
نویسنده: دکتر نریمان محمدی
واقعاً راه و روش توسعه یافتنِ ایران چیست و نقطه عزیمت آن کجاست؟ از کجا باید مسیر را آغاز کرد و به کدام جهت باید حرکت نمود؟ چگونه این کلاف درهم‌پیچیده توسعه ایران را می‌توان باز کرد؟ و چگونه می‌توان از عقب‌افتادگی بیشتر، به خاطر از دست دادن زمان جلوگیری کرد؟
این سؤالات و همین‌طور سؤالات مشابه با آنها، سال‌هاست خواب و خوراک از ما گرفته است و با وجود تلاش‌های بسیار زیاد علمی و عملیاتی، صادقانه باید گفت هنوز پاسخ دقیقی برای آنها نیافته‌ایم. واقعاً سؤالات سختی است. در مجموعه پویش فکری توسعه به عنوان نهادی مردمی و مدنی در طول هشت سال گذشته تلاش کردیم بفهمیم ایران چگونه امکان توسعه دارد؟ باید بدانید که بخش بزرگی از این تلاش‌ها حتی به مرحله انتشار محتوایی هم نرسید، چه رسد به مرحله اجرا. زیرا مسیر به‌اندازه‌ای مبهم و فضا به‌اندازه ای متغیر بود که هر زمان نقطه‌ای مانند سراب ما را به سوی خود می‌کشانید و پس از وصال جذابیت خود را از دست می‌داد. با این حال تصمیم گرفتیم به عنوان یک نهاد مدنی فعال در حوزه توسعه، بخشی از تلاش‌های علمی صورت گرفته در سال‌های اخیر را منتشر کنیم، تا شاید چراغ راهی برای نهادها و افرادی باشد که قصد دارند این مسیر انتخاب نموده و در آن گام بردارند.
یکی از فعالیت‌های مهم در ابتدای مسیر پویش فکری توسعه، تشکیل «کمیته روش» بود که از فارغ‌التحصیلان رشته‌های مختلف علوم انسانی و متخصصین حوزه روش شکل گرفته بود. یکی از کارهای مهمی که در این تیم انجام شد، مطالعه و نقد و نظر در رابطه با «امکان تلفیق نظریه‌های توسعه و ایجاد یک فرانظریه» بود. چون همانطور که مستحضرید، مجموعه پویش فکری توسعه از ابتدا به مطالعه نظریه‌های نظریه‌پردازان داخلی و خارجی می‌پرداخت و همچنان این مسیر ادامه دارد. مطالعه نظریه‌پردازان داخلی در قالب گفتوگوهای توسعه و مطالعه نظریه‌پردازان خارجی در قالب میزگرد‌های توسعه طراحی و ارائه می‌شود. اما سؤال مهم این بود که آیا امکان تلفیق نظریه‌های مورد مطالعه و در نهایت استخراج یک فرانظریه وجود دارد؟ یعنی آیا می‌توان همه نکات، مؤلفه‌ها و مفاهیمی که هر یک از نظریه‌پردازان برای توسعه ایران به آن توجه می‌کنند، مانند قطعه‌ای از یک پازل در نظر گرفته شود و به مرور این تصویر نظری توسعه ایران تکمیل شود؟ و اگر چنین کاری ممکن است چه محدودیتها و موانعی دارد و با چه روشی می‌توان این فرا نظریه را استخراج نمود.
در این راستار مطالعات بسیاری انجام شد و تا سه سال به طور مستمر جلسات متعددی نیز برای پاسخ به این سؤالات اساسی برگزار شد. محتواهای تولیدشده بسیار زیادی در اختیار بود و امکان انتشار همه آنها وجود نداشت، در نهایت دکتر نریمان محمدی قبول زحمت کردند تا با تلاش مضاعف خود محتوایی با عنوان «روش‌شناسیِ تلفیقِ نظری در مطالعات توسعه؛ الزامات، روشها و محدودیتها» آماده کنند، تا در اختیار مخاطبین عزیز قرار دهیم. این کتاب تلاش علمی و نهایی ایشان است و ممکن است سایر اعضای سابق «کمیته روش پویش فکری توسعه» با همه یا بخشی از آن موافق نباشند. اما متنی منسجم، نظری و قابل‌استفاده برای همه کسانی است که سعی دارند در تلفیق نظری در علوم انسانی فعالیت کنند. در طی همین سال‌ها مقالات علمی متعددی در پویش فکری توسعه برای استخراج نظریات صاحب‌نظران خارجی توسعه (اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و …) با اتکای به همین مطالعه روش‌شناختی استخراج شده که مجموعه آنها در قالب کتاب با عنوان «توسعه به زبان ساده» در دست چاپ است. همچنین مطالعات انجام شده در بخش روش، برای استخراج روایت‌های گفتوگوهای توسعه نیز بسیار سودمند بوده و قوام بهتری به ساختار و محتوای آنها داده است.
در پایان لازم است از همه اعضای سابق همکار در کمیته روش پویش فکری توسعه تشکر و قدردانی نماییم و زحمات و تلاش‌های علمی آنها را ارج نهیم که واقعاً با امید به توسعه ایران در این مسیر گام برداشتند. از دوستان و فرهیختگان؛ خانم مریم فتحیان، دکتر سارا مدنیان، دکتر نریمان محمدی، دکتر نیما بردیافر، دکتر محمد حیدری، دکتر وجیهه جلائیان، دکتر عباد تیموری، دکتر صمد رحمانی، دکتر داوود نجفی، دکتر ایراندخت اکبرزاده، دکتر بنفشه امیری، دکتر حمید دهقانی، آقای مهرداد فاضلی و فرمان رستمی تشکر می‌کنیم و همچنین از اساتیدی که برای رفع مشکلات و نقد و نظر در جلسات قبول زحمت می‌کردند، از جمله دکتر محسن رنانی، دکتر وحید قاسمی، دکتر علی ربانی، دکتر احمد محمدپور، دکتر محمدتقی ایمان نیز قدردانی می‌کنیم.
امیدواریم تلاش‌های ما چراغی هرچند کوچک در مسیر توسعه ایران روشن کند، و گامی هرچند کوچک در مسیر پاسخ به سؤالات اساسی توسعه ایران و روشن شدن نقطه عزیمت ما به سمت توسعه، بردارد.
دیدگاهتان را بنویسید